Niestety, artykuł w omawianej części został przygotowany bez zachowania elementarnych standardów dziennikarskich wynikających z przepisów prawa (art.12 ustawy prawo prasowe) oraz istniejących w środowisku dziennikarskim standardów i obyczajów.

Autorka przedmiotowego reportażu, co wynika z analizy omawianego fragmentu publikacji, nie dokonała weryfikacji zawartych w niej informacji, zarzutów i opinii dotyczących ZASP o dostępne informacje i dokumenty zawarte na stronie internetowej ZASP.
Autorka reportażu przeprowadziła, co prawda, rozmowę telefoniczną z reprezentantem ZASP, mecenasem Grzegorzem Rybickim, w sprawie wyżej wymienionego artykułu, jednakże nie uwzględniła jego wypowiedzi oraz nie zadała pytań, które pozwoliłyby na doprecyzowanie i zweryfikowanie przedstawionych w reportażu informacji, zarzutów i opinii o ZASP. Stało się tak, pomimo składanych przez przedstawiciela ZASP deklaracji o gotowości wyjaśnienia i przedstawienia wszelkich informacji służących wyjaśnieniu opisywanych spraw.

Do elementarnych obowiązków dziennikarza (wynikających z obowiązku szczególnej staranności i rzetelności dziennikarskiej określonej w art.12 prawa prasowego) w wypadku rozpowszechniania informacji i zarzutów dotyczących danej osoby fizycznej lub prawnej – należy obowiązek zwrócenie się do takiej osoby o ustosunkowanie się do tych informacji/zarzutów i uwzględnienie jej stanowiska w tekście, w którym takie zarzuty/pejoratywne informacje się rozpowszechnia.

Niestety, takie elementarne działania ze strony dziennikarza publikującego tekst w popularnej i opiniotwórczej gazecie nie nastąpiły.

W miejsce takich elementarnych, etycznych i zgodnych z zasadami sztuki dziennikarskich działań – autorka reportażu, opisując aktualne wydarzenia z niewiadomych przyczyn odwołuje się do artykułu Grzegorza Szymanika z 2021 roku, tekstu zawierającego nieprawdziwe i nieścisłe informacje, z personalnym, bezprecedensowym atakiem na osobę Prezesa ZASP, przy użyciu nieprawdziwych zarzutów/informacji. Co do zasady, abstrahując od kwestii braku prawdziwości/nieścisłości przedmiotowego reportażu, Autorka tekstu przypisując Prezesowi ZASP określone arbitralne działania, powinna uwzględnić i przyswoić sobie podstawową wiedzę, że decyzje w stowarzyszeniu podejmowane są kolegialnie zgodnie z postanowienia Statutu bądź przez Walne Zebrane Delegatów liczące ponad 200 osób bądź przez Zarząd Główny liczący 10 osób (w tym Prezes posiadający 1 głos). W tym stanie rzeczy jest oczywiste, że Prezes Zarządu nie jest w stanie (co sugeruje bezzasadnie autorka) podjąć jednoosobowo jakiejkolwiek decyzji, zastrzeżonej do kompetencji powyższych organów ZASP.

Należy przypomnieć autorce reportażu, że obowiązkiem dziennikarskim przed rozpowszechnieniem zarzutów podnoszonych przez inne osoby, jest również zweryfikowanie treści z cytowanych źródeł (jak np. z cytowanego artykułu Grzegorza Szymanika z 2021 roku), jeżeli źródła te nie mają charakteru urzędowego, oficjalnego lub nie pochodzą od opisywanej osoby.

Przechodząc do sprostowania nieprawdziwych lub nieścisłych informacji ZASP podnosi, że:

1. Nie jest prawdą, że ZASP pobiera 28% procent kosztów inkasa i repartycji, czyli na pokrycie kosztów zbiorowego zarzadzania prawami pokrewnymi i autorskimi. W ostatnich latach, od roku 2018, koszty te wynosiły 21%. Natomiast stawka 28% w zakresie kosztów inkasa i repartycji nigdy w historii ZASP nie była stosowana.

Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi w tym ZASP, oprócz kosztów inkasa i repartycji, zgodnie z ustawą o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz postanowieniami Statutu i innych stosownych regulaminów uchwalanych przez najwyższą władzę w ZASP, jakim jest Walne Zebranie Delegatów, dokonują potrąceń od przychodów z praw na działalność o charakterze socjalnym, kulturalnym lub edukacyjnym. Zasady i cele wydatkowania tych środków są ściśle określone w uchwalanych regulaminach, co więcej, środki te wracają do osób uprawnionych do pobierania tantiem poprzez przeznaczanie ich jako formy wsparcia tych osób w wyżej wyszczególnionych obszarach.
Od 17 maja 2021 do 20 czerwca 2023, zgodnie z obowiązującym w tym okresie statutem, ZASP pobierał (dokonywał potrącenia) od przychodów z praw łącznie 7% na fundusz socjalny, kulturalny lub edukacyjny. Z inicjatywy Zarządu Głównego ZASP, w tym jego Prezesa, Krzysztofa Szustera, podczas Walnego Zebrania Delegatów 20 czerwca 2023 uchwalono zmianę obowiązujących w ZASP regulacji (Uchwała nr 35/2023 LXIV ZWZD z 20.06.2023 r. w sprawie zatwierdzenia nowego brzmienia Regulaminu Repartycji), w ramach których takie potrącenia od przychodów z praw nie są już dokonywane.

2. Autorka reportażu przywołując artykuł Grzegorza Szymanika z 2021 roku, wskazuje, że obecny Prezes ZASP Krzysztof Szuster “Prezesem miał być pół roku, tymczasowo, jest nim do dziś“. To stwierdzenie jest nieprawdziwe i wprowadza w błąd opinię publiczną. Podczas LXI Walnego Zjazdu Delegatów ZASP w dniach 25-26.10.2021 roku, Pan Krzysztof Szuster został wybrany na stanowisko Prezesa Zarządu Głównego przez Walne Zebranie Delegatów w trybie przewidzianym w statucie, na pełną kadencję przewidzianą w statucie ZASP. Nie ma więc tutaj mowy o tymczasowości. Był to legalny wybór na okres kadencji.

3. Odnośnie cytowanej wypowiedzi aktora Mateusza Banasiuka, odnoszącej się krytycznie do działań ZASP, w zakresie zapisów ustawy dotyczących tantiem dla artystów filmowych, w pierwszej kolejności wskazujemy, że ZASP od początku swojej działalności, jako organizacja zbiorowego zarzadzania, przy każdej sposobności zgłasza postulaty i konkretne propozycje zapisów ustawowych objęcia tantemizacją na rzecz aktorów kolejnych pól eksploatacji, nie tylko w zakresie internetu, ale też na bardzo istotnym polu eksplotacji, jakim jest reemitowanie na platformach cyfrowych i sieciach kablowych, jak również w zakresie form audialnych takich jak słuchowiska, audiobooki. W przypadku aktualnej nowelizacji prawa autorskiego, po ogłoszeniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dnia 14.02.2024 r., ZASP przyjął swoją strategię działania, dostrzegając, że również aktorzy w ramach inicjatywy „młodych filmowców” podnoszą postulat tzw. tantiem z internetu. ZASP przesłał swoje uwagi do projektu ustawy w terminie przewidzianym na konsultacje społeczne 28 lutego 2024 roku, w ramach których zgłosił swoje uwagi i propozycje w szerszym zakresie, niż tylko internet , kierując się interesem środowiska aktorskiego.

Autorka reportażu skupiła się, oprócz na SFP, na formach działania ZASP. Tymczasem inne organizacje zbiorowego zarządzania również nie podejmowały publicznie w tym czasie spektakularnych działań, takich jak te, prowadzone przez koło młodych SFP (organizacje, które dołączyły do “tantiemowego sztabu kryzysowego“ to nie ‘’organizacje zbiorowego zarządzania”, a organizacje zrzeszające m.in. twórców filmowych).

Odnośnie wypowiedzi aktora Mateusza Banasiuka, dotyczącej uzyskiwanych od ZASP tantiem i źródeł tych tantiem, zakładamy, że nie została ona wiernie przytoczona, i dotyczy tylko początków jego działalności aktorskiej. Z uwagi na ochronę danych osobowych/prawa do prywatności nie możemy podać konkretnych kwot uzyskiwanych przez tego aktora tantiem, to podkreślić należy, że dzięki swojemu talentowi, pracowitości i wykonywaniu poważnych, znaczących ról w filmach i serialach, są to wartości znacząco wyższe i obejmują również wyświetlanie filmów w kinach. Być może kolega Mateusz Banasiuk przekaże opinii publicznej stosowne prawdziwe informacje na ten temat. Tantiemy za wyświetlanie filmów w kinach są pobierane i wypłacane przez ZASP na rzecz uprawnionych aktorów niemalże od początku działalności ZASP jako OZZ. Nieścisła jest również informacja, przedstawiana przez aktorkę Walerię Gorobets, że nie otrzymała tantiem za wyświetlenia filmu z jej udziałem przez Cinema City.
Odnośnie wypowiedzi aktora Mateusza Banasiuka, dotyczącej „pobudzenia do działania ZASP”: Jak już powyżej przedstawiliśmy, ZASP znacznie wcześniej, bo od momentu uzyskania informacji o braku uwzględnienia postulowanych przez organizacje zbiorowego zarządzania zapisów, podjął działania dotyczące zwrócenia uwagi MKIDN na niesatysfakcjonujące zapisy w projekcie ustawy. Wybór, jak i sposób tych działań, został przygotowany i zaakceptowany przez Zarząd Główny ZASP.

4. Wypłata tantiem, ich wysokość oraz częstotliwość ich wypłaty na rzecz uprawnionych aktorów, są uzależnione od wpływów, jakie uzyskują podmioty zobowiązane do ich zapłaty np. nadawcy czy też kina, od charakteru, rodzaju i wielkości wykonywanej roli. Podawane w reportażu przez aktorkę Walerię Gorobets niskie kwoty otrzymywanych tantiem mogą, bez uwzględnienia powyższych przesłanek, wprowadzać w błąd. Powtórzyć należy, że wysokość otrzymywanych tantiem zależy m.in. od tego, jak dużą rolę wykonuje aktor, jak długo pojawia się na ekranie oraz gdzie filmy z jego udziałem są eksploatowane. Tantiemy są obliczane zgodnie z rodzajem/wielkością roli; aktorzy wykonujący główne role otrzymują wyższe tantiemy niż aktorzy grający role epizodyczne. Rola, o której wspominała aktorka, jest rolą epizodyczną – stąd niska kwota uzyskanych tantiem.

5. Niezasadny jest pogląd Pani Walerii Gorobets, że jako artystka, nie ma żadnych „profitów” z działalności ZASP. Pierwszą zasadniczą korzyścią są same wypłacane przez ZASP tantiemy, które niejednokrotnie trzeba wywalczyć poprzez czasochłonne i trudne negocjacje z podmiotami zobowiązanymi do ich zapłaty, niejednokrotnie też na drodze sądowej. Uprawnieni do pobierania tantiem mogą też m.in. uzyskać w ZASP pomoc prawną w zakresie repartycji (uzyskać stosowne wyjaśnienia, konsultacje prawne) oraz składać wnioski o środki w zakresie działalności kulturalnej, edukacyjnej lub o środki na pomoc prawną lub inne przedsięwzięcia w innych zakresach pomocy socjalnej (zgodnie z „Regulaminem określającym zasady prowadzenia działalności socjalnej, kulturalnej lub edukacyjnej” §3 [Zakres przedmiotowy prowadzonej działalności]: „1. ZASP prowadzi działalność o charakterze: 1) socjalnym, która obejmuje: (…) d) doradztwo artystyczne, zawodowe i prawne w sprawach wynikających z działalności zawodowej beneficjentów”)

6. ZASP obsługuje tysiące osób uprawnionych, z których zdecydowana większość jest zadowolona poziomu obsługi, co znajduje wyraz w kontaktach z ZASP. Tak jak w wypadku innych organizacji zbiorowego zarządzania, zawsze będą pojawiały się osoby niezadowolone, najczęściej z subiektywnych, a nie obiektywnych powodów.

7. Działania Związku Artystów Scen Polskich ZASP – Stowarzyszenie są transparentne, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa i podlegają stałemu nadzorowi i kontroli ze strony Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Sprawozdania z działalności, w tym sprawozdania finansowe za poszczególne lata są składane do MKIDN, weryfikowane i kontrolowane przez MKIDN, jak też dostępne na stronie internetowej zasp.pl/ozz.
Jednocześnie szczegółowe dane dotyczące pobranych i związanych z tym rozliczeń dla konkretnego uprawnionego kwot tantiem znajdują się na indywidualnych kontach uprawnionych w systemie POA (Portal Obsługi Artysty), do którego każdy uprawniony, który podpisał umowę z ZASP, ma dostęp. Każdy uprawniony ma też możliwość uzyskania stosownych informacji w tym zakresie bezpośrednio w biurze ZASP.

Reasumując, biorąc pod uwagę powyżej przedstawione fakty, wyjaśnienia oraz argumentację ZASP , należy stwierdzić, że stworzony w szczytnych celach reportaż zawiera, w części dotyczącej ZASP, nieprawdziwe informacje, półprawdy oraz krzywdzące i odosobnione zarzuty. Podniesiony przez autorkę reportażu temat i problemy środowiska filmowego, w tym aktorskiego, są niezwykle ważne i powinny jak najczęściej być przedmiotem zainteresowania mediów i debaty publicznej, jednakże powinno odbywać się to z zachowaniem standardów obowiązujących dziennikarzy, przy udziale wszystkich zainteresowanych stron.